فتوای عجیب دانشمند مصری، جنجال برانگیز شد، بی بی سی

حسیب عمار
در قاهره

یک تن از استادان دانشگاه الازهر مصر، به خاطر فتوای عجیبی که در مورد "رفع خلوت شرعی" زن و مرد صادر کرده، از وظیفه اش معلق شده است.

عزت عطیه، رئیس بخش حدیث دانشگاه الازهر و از استادان این دانشگاه، پیشتر فتوا داده بود که زنان کارمند، "به منظور از بین بردن خلوت شرعی، می توانند به همکاران مرد خود شیر بدهند".

به رغم اینکه دکتر عطیه، بعداً فتوای خود را پس گرفت و پوزش خواست، اما مقامات ارشد دانشگاه الازهر، تصمیم گرفته اند تا زمان انجام تحقیقات کامل، او بر سر کارش حاضر نشود.

دکتر عزت عطیه استاد و رئیس بخش حدیث در دانشگاه الازهر گفته بود که برای جلوگیری از خلوت یک زن و یک مرد نامحرم در محل کار، "زن می تواند به همکار مرد خود شیر بدهد".

آقای عطیه گفته بود به موجب این کار خلوت محرم از بین می رود و "این زن می تواند چهره و موهای خود را به همکارش نشان دهد و در پیش روی آن مرد، حجاب خود را بردارد".

جنجال

دکتر عطیه، هم از داخل و هم از خارج الازهر مورد انتقاد شدید قرار گرفت و مسأله حتی به پارلمان مصر کشیده شد.

شورای عالی جامع الازهر ضمن محکوم کردن این فتوا، به رییس دانشگاه الازهر توصیه کرد که انجام وظیفه آقای عطیه را به حالت تعلیق در آورد و در این زمینه تحقیق کند.

این شورا، فتوای دکتر عطیه را مخالف اصول اسلام و اخلاق آموزشهای اسلامی خواند و گفت چنین کاری، باعث بدنامی الازهر می شود.

بر اساس شریعت اسلامی، خلوت یا تنها بودن زن و مرد بالغ که قرابت نسَبی و سَببی نداشته باشند، جایز نیست.

دکتر عزت عطیه، پیش از اینکه فتوای خود را پس بگیرد، گفته بود که این فتوا را به عنوان راه حلی برای از بین بردن مشکل خلوت محرم میان زن ومرد صادر کرده است، زیرا به باور او، "حمایت ناموس از اهداف شریعت اسلامی است".

'قضیه ابوحذیفه'

آنها می گویند از جمله، حدیثی که دکتر عطیه آن را مبنای فتوای خود قرار داده، صرف نظر از صحت و سقم سند آن - تنها به یک مورد خاص بر می گردد و نمی توان آن را تعمیم داد.

در این حدیث، داستان یکی از اصحاب پیامبر اسلام بنام ابوحذیفه روایت شده که پسر خوانده ای به نام "سالم" داشته و زمانی که فرزند خواندگی در اسلام حرام شد، همسر ابوحذیفه که قبلا بدون حجاب می توانست در برابر پسر خوانده اش "سالم" ظاهر شود، دیگر نمی توانست بدون حجاب کامل در برابر او ظاهر شود. ابوحذیفه و همسرش نزد پیامبر اسلام رفتند تا راه حلی برای این مشکل پیدا کنند. پیامبر به همسر آبوحذیفه گفت که به "سالم" شیر بدهد تا به این ترتیب، "سالم" در خانواده آنها محرم شود".

برخی از علمای اسلامی می گویند با توجه به شرایط ماجرای ابوحذیفه، نمی توان این حدیث را به دیگران تعمیم داد.

'نص قرآن'

آنان معتقدند که فتوای دکتر عطیه، مخالف گفتار روشن قران (در آیه 233 سوره بقره) است که می گوید رضاعت (فرزند خواندگی بر اساس شیر دادن) از زمان تولد کودک تا پایان دوره شیرخواری او (دوسالگی) ادامه می یابد. بنابراین، پسر فقط در صورتی فرزند رضاعی یک زن می شود که در همان دو سال اول عمر، از پستان او شیر خورده باشد.

علت محرم شدن، آنگونه که علمای اسلام بر اساس احادیث پیامبر بیان کرده اند، این است که در این سن شیر مادر عامل اصلی در تکوین استخوان و گوشت کودک است. به عبارت دیگر کودک جزیی از وجود مادر محسوب و از همین رو محرم او می شود.

بنابراین به نظر علمای اسلامی، هر رضاعتی که پس از مرحله شیرخوارگی انجام می شود، نمی تواند باعث محرمیت شود.

منتقدان فتوای عزت عطیه می گویند شیردادن زن به یک مرد بالغ به جای اینکه مشکل خلوت محرم را حل کند منجر به انتشار فساد در میان جوانان می شود و بعضی مردم از آن استفاده سوء خواهند کرد.

همچنین طرح چنین مسأله جنجالی و مورد اختلاف در شبکه های تلویزیونی عربی ودیگر رسانه ها ، "دور از ادب فتوا" شمرده شده است.

حجاب

این به نظر برخی از روشنفکران مسلمان، می تواند اینگونه تعبیر شود که زنان و دختران بی حجاب، که همه روزه مردان "نامحرم" آنها را می بینند، همه روزه مرتکب گناه می شوند.

این روشنفکران معتقدند که فتوای دکتر عطیه، توهین به زنانی تلقی می شود که علاقه ای به داشتن حجاب ندارند.

برخی دیگر از منتقدان فتوای دکتر عطیه، این سوال را مطرح می کنند که جهان اسلام که در حال حاضر با مشکلات عمیق تر ازین روبروست، چه نیازی به چنین فتواهایی دارد؟

در مصر شماری زنهایی که از روبنده (نقاب) استفاده می کنند، بسیار اندک است و خلوت محرم نیز به ندرت در دفاتر پیش می آید.