انتخابات رياست جمهوری ، چاوز و ونزوئلا، اريک دومستر، ترجمه علی صمد

قانون اساسی جديد در ونزوئلا امکان و شرايط رفرم های بنيادی اجتماعی که در آن مردم بازيگر اصلی در يک دمکراسی مشارکتی باشند را ايجاد کرده است. قانون اساسی از طريق يک رفراندم عمومی به تصويب مردم می رسد

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

انتخابات رياست جمهوری سه دسامبر در ونزوئلا همانند ديگر انتخاباتی که از سال ۱۹۹۸ در اين کشور برگزار شده است، می باشد. در آن سال يکی از نظاميان سابق سرهنگ دوم چترباز هوگو چاوز وارد عرصه مبارزه سياسی شد. او خود را کانديدای انتخابات رياست جمهوری در آن مقطع زمانی کرد. اکثريت توده مردم عليرغم يک کارزار وسيع تبليغاتی که برای بی اعتبار کردن چاوز انجام گرفت به او که قول عدالت اجتماعی و حاکميت مردم را به آنها داده بود، رای دادند. رقيب چاوز در آن انتخابات نماينده اتئلافی از احزاب و سازمان هايی که از چهل سال پيش قدرت را در ونزوئلا در دست داشتند، بود. احزاب قديمی همچون سوسيال دمکراسی و دمکرات مسيحی ها به شدت تضعيف شده بودند و ديگر هيچگاه نتوانستند شکست خود را جبران کنند.

- چپ و ناسيوناليست

هوگو چاوز توسط يک بلوک از احزاب کوچک، شخصيت های چپ، ناسيوناليست ها ( در آمريکای لاتين ناسيوناليسم بوسيله احزاب مترقی مطرح می شود زيرا در اين مناطق واژه فوق به مفهوم آزادی حاکميت ملی در برابر دخالت و تصرف منابع ملی توسط نيروهای خارجی معنی پيدا می کند)، "غير حزبی ها" و "مستقل ها" در انتخابات مورد پشتيبانی قرار گرفت. با به قدرت رسيدن او به رياست جمهوری در سال ۱۹۹۸، انرژی قابل توجهی در بطن اجتماع آزاد شد و بدين طريق مردم مناطق فقير بر سياست تسلط يافتند. پايه های اوليه هزاران سازمان جديد اجتماعی و مدنی تاسيس گرديد و اين نشانه يک زمين لرزه وسيع اجتماعی برای گرفتن سياست توسط مردم بوده است.
البته اعتقادات چاوز بسيار سخاوتمندانه است اما با وجود اين دارای ابهام است. عدالت اجتماعی، مبارزه بر عليه رشوه خواری، حاکميت ملی، ... و بلندپروازی های او به هيچوجهی برای پايان دادن به وقفه ای که در مبارزه "سيمون بوليوار" (مبارزه بر عليه استعمارگران اسپانيائی را در قرن نوزدهم آغار کرد) قهرمان ملی و منطقه ای آمريکای لاتين بوجود آورد، نيست. اولين اقدامات رئيس جمهور جديد مخلوطی از نئوليبراليسم است. چاوز با آمدن به قدرت رويای "راه سوم" که توسط تونی بلر نخست وزير انگليس طرح شده بود را در نظر داشت پيش ببرد. در مسير راه سمتگيری چاوز تغيير می کند. چه دلايلی در شکل گيری اين تغييرات نقش داشتند؟ خصومت ورزی شديد کارفرمايان و مديران کشور با او باعث می شود که هوگو چاوز به سمت چپ سمتگيری کند. فشار توده ای بقيه کارها را به جلو پيش برد. هوگو چاوز از معدود رئيس جمهورهايی است که به سمت چپ گرايش پيدا کرده است. البته اغلب عکس اين قضيه اتفاق می افتد.
قانون اساسی جديد در ونزوئلا امکان و شرايط رفرم های بنيادی اجتماعی که در آن مردم بازيگر اصلی در يک دمکراسی مشارکتی باشند را ايجاد کرده است. قانون اساسی از طريق يک رفراندم عمومی به تصويب مردم می رسد. در سال ۲۰۰۰، چاوز در انتخابات رياست چمهوری شرکت می کند و با آرای بالايی انتخابات را می برد.

- کارفرمايان و نظاميان عليه چاوز

در مسير راه چاوز خيلی سريع با توطئه های زيادی مواجه می شود. در سال ۲۰۰۱، دولت او دست به انجام ۴۹ طرح اجرائی که توسط قانون اساسی اجازه داده شده بود، می زند. سرمايه داران ونزوئلايی با ديدن اين رفرم ها سريع دست به سازماندهی وضد حمله برای انجام اقدامات تند بر عليه دولت چاوز روی می آورند. در واقع آيين نامه ها و دستور عمل های دولتی شامل انجام رفرم های مترقی و ميانه بوده است. به عنوان مثال؛ رفرم هايی که در بخش کشاورزی انجام گرفت، اهدافش اين بود که فقط اراضی که در اختيار دولت بوده است را مجددا" در ميان مردم تقسيم کند. سلب مالکيت با پرداخت پول تنها مربوط به اراضی می شود که صاحبان قبلی از آن زمين ها هيچگونه استفاده ای نمی کردند. انجام اين رفرم ها باعث گرديد که صاحبان قدرت در دولت های قبلی در ونزوئلا دست به انجام هر کاری برای پايان دادن به رياست جمهوری چاوز بزنند.
ونزوئلا چهارمين کشور صادر کننده نفت در جهان است. ذخاير "طلای سياه" اين کشور بسيار وسيع است. صعنت نفت با وجود مخالفت سرمايه داران و مديران مراکز بزرگ صنعتی، ملی می شود. قبل ازاينکه چاوز به قدرت برسد حاصل درآمد نفت به جيب تکنوکرات ها و شرکت های فرامليتی ريخته می شده است.
در يازده آوريل ۲۰۰۲، کودتايی برعليه چاوز انجام می گيرد. کودتاگران شامل ستاد ارتش، سياست مداران رژيم قبلی، رهبران فاسد شده سنديکائی و کارفرمايان بوده اند. آنها حرکت کودتائی خود را با حمايت مستقيم امريکا به اجرا گذاشتند. چنانکه بعضی از تحقيقات اين دخالت ها را تائيد می کنند. به عنوان مثال تحقيقاتی که خانم "آدم گولينگر" که يک وکيل آمريکائی و ونزوئلايی است درکتابی که به نام "رمز چاوز" انتشار داده است اين امر را ثابت می کند. دراين کودتا مخالفين چاوز دارای يک سلاح مهيب و موثربودند. در واقع امکانات وسائل ارتباط جمعی مراکز خصوصی در اختيار کودتاگران قرار گرفت. اين وسائل ارتباط جمعی خصوصی توسط فردی بنام "سينه روس" که در واقع " برلوسکونی" - نخست وزير سابق ايتاليا- قاره آمريکای لاتين محسوب می شود، کنترل می گردد. اما با وجود اين کودتا شکست می خورد. اين سوال پيش می آيد که چه چيزی باعث نجات چاوز در اين کودتا شد؟ جواب روشن است؛ توده مردم در سراسر کشور به صورت همه جانبه به حمايت از چاوز برخاستند. هنگامی که سروصدای اولين تانک ها بلند شد، ميليون ها نفر از مردم به خيابان ها برای پشتيبانی از رئيس جمهورشان بيرون آمدند.
اما با اين همه کودتا گران کاملا" شکست نخوردند و به توطئه های خود بر عليه چاوز ادامه دادند. چند ماه بعد کارفرمايان و سرمايه داران بزرگ با سازماندهی يک اعتصاب بزرگ به اقدام توطئه آميزديگری برعليه رئيس جمهور قانونی ونزوئلا دست زدند. دو ماه بعد صنعت نفت به کنترل دمکراتيک کارگران، کارکنان، مردم مناطق محلی و مهندسين نظامی طرفدار چاوز درآمد.
در سال ۲۰۰۴، اپوزيسيون راست ونزوئلا موفق به برگزاری يک رفراندوم برای عزل چاوزمی شود. چاوز در اين انتخابات با آوردن ۶۰ درصد آرائ مردم به پيروزی می رسد و بدين طريق احزاب راست ونزوئلا و دولت امريکا يکبار ديگر توطئه هايشان مورد تحقير رئيس جمهور دولتی ونزوئلا واقع می شوند. چاوز در ادامه هر چه بيشتر از قبل مورد حمايت توده مردم ونزوئلا قرار می گيرد.
اين دوره با آغاز اصلاحات بزرگ اجتماعی در عرصه بهداشت و آموزش و پرورش همزمان می شود. توده های فقير جامعه از يکسری وام های کوچک برای ايجاد اشتغال بهره مند می شوند. جنبش های همياری و تعاونی ها تقويت می شوند. رئيس جمهور به رفرم های خود ادامه می دهد. در عرصه بهداشت، پزشکان با پروژه انجام کار مجانی در محلات فقيرمخالفت می کنند. اما چاوز موفق می شود راه حلی برای پروژه دولت خود پيدا کند. او از کشور کوبا که از او حمايت می کند، تقاضای پزشک می نمايد و دولت کوبا بيست هزار پزشک به ونزوئلا می فرستد و بدين طريق درمان و بهداشت قابل دسترسی برای اقشارپايين و ضعيف جامعه می شود. در عرض سه سال پزشکان کوبائی ۱۱۷ ميليون و دندان پزشکان ۱۶.۵ ميليون دفعه به مراجعات مردم ونزوئلايی برای انجام معاينات پزشکی پاسخ دادند و از اين طريق هزاران نفر از مرگ نجات يافتند. هزينه معالجات پزشکی و بهداشتی از طريق سود حاصل از درآمد نفت پرداخت می شود.

- سوسياليسم قرن بيست و يکم؟

آموزش رايگان يکی ديگر از پيشرفت های انجام شده در ونزوئلا است. در حدود نصف جمعيت کشور از شرايط بوجود آمده بهره مند شدند. رفرم های چاوز نتايج سريع و دلگرم کننده ای بوجود آورد. آيا همه اين پيشرفت های انجام شده، تبليغات دولت چاوز است؟ سازمان ملل متحد از کشور ونزوئلا بابت ريشه کنی سريع بی سوادی تقدير کرد. در گزارش جديدی که توسط بانگ جهانی انتشار يافته است- هر چند که می دانيم نهاد مربوطه طرفدار سمتگيری اقتصادی چاوز نيست -، آمده است که با به قدرت رسيدن چاوز در ونزوئلا، فقر در اين کشور ۲۵ درصد کاهش پيدا کرده است. حتی ونزوئلا در حال متحقق ساختن اهداف سازمان ملل متحد در هزاره جديد می باشد. قبل از سال ۲۰۱۵، فقر در اين کشور به پايان خواهد رسيد. از سال ۲۰۰۵، توسط دولت، تعدادی از کارخانجاتی که توسط صاحبانشان رها شده بود، ملی می شوند. در فرايند انقلاب بوليويائی بحث قديمی سوسياليسم مجددا" تازه می شود. مدت زمانی چاوز بر اين باور بود که می تواند "راه سوم بلريست" را در کشورش اجرا کند و به نوعی "سرمايه داری با سيمای انسانی" را در ونزوئلا برقرار سازد. در هنگام برگزاری "فرم اجتماعی جهانی" در سال ۲۰۰۵ در" پروتوآلجر"، نظرات چاوز به شکلی راديکال تغييرمی يابد. او دراين تجمع گفت "من متقاعد شده ام که سرمايه داری هرگز نخواهد توانست مشکلات ما را حل کند" و اضافه کرد که "ضرورت دارد که ما به سمت سوسياليسم قرن بيست و يکم پيش برويم.
از جنبه بين المللی ونزوئلا توانسته تاثيرات تاريخی آمريکا را درآمريکای لاتين کاهش دهد و به صورتی خيلی آشکار خود را به عنوان يک آلترناتيو تاثير گزاردر منطقه مطرح سازد. چاوز با توسعه آلترناتيويی در توافقات بازار آزاد توانست روابط تجاری را بر اساس همبستگی و مسئوليت مشترک بوجود آورد. البته اين توافقات بويژه با همراهی کشورهايی چون بوليوی و کوبا انجام گرفت. در اين مسير، مبارزه ومقاومت شکل گرفته مشخصا برعليه سياست های اقتصادی نئوليبراليسم افراطی انجام می گيرد و اين موجب اين شده است که چاوز در امريکای لاتين به عنوان دشمن شماره يک امريکا محسوب شود. درزمانی که بسياری در حال درست کردن بديلی در برابر جهانی شدن اقتصاد هستند ونزوئلا به عنوان کشوری محسوب می شود که همگان به آن اميدهای بسياری، بسته اند.
نيروهای سياسی راست با اينکه در ونزوئلا بر عليه چاوز متحد شده اند. اما آنها در کوتاه مدت از شانس بسيار کمی برای سرنگونی رئيس جمهور ونزوئلا برخوردار هستند. در واقع آنها از راه دمکراتيک نمی توانند چنين کاری را پيش ببرند. انتخابات سه دسامبر در ونزوئلا بار ديگر به بديل اجتماعی چاوز رای داد.

نويسنده – اريک دومستر - مجله هفتگی سه شنبه دسامبر ۲۰۰۶
برگردان از – علی صمد