مناظره پير و جوان؛ مناظره معاونان کانديداهای رياست جمهوری انتخابات آمريکا، جان ادواردز و ديک چنی، بهمن دارالشفايی، روزنامه شرق

پنج روز بعد از اولين مناظره کانديداهای رياست جمهوری انتخابات آمريکا، جان ادواردز و ديک چنی معاونان اين دو کانديدا در دانشگاه کليولند در اوهايو با هم مناظره کردند. اين مناظره که تنها مناظره اين دو بود، برخلاف مناظره بوش و کری محدود به مسائل مربوط به سياست خارجی نبود و سئوال هايی که گون ايفيل مجری مناظره مطرح می کرد از جنگ عراق و مسئله افغانستان گرفته تا ازدواج همجنس گراها را شامل می شد. البته در اين مناظره هم مانند مناظره بوش و کری بيشتر بحث ها درباره عراق و مسائل مربوط به آن بود.
• عراق
اولين سئوالی که ايفيل از چنی پرسيد نيز درباره جنگ عراق بود. موضع چنی در اين مورد شبيه موضع رئيسش جورج بوش بود. او گفت جهان بعد از جنگ و دستگيری صدام حسين جای امن تری است. او گفت اگر يک بار ديگر به گذشته برگردد دوباره پيشنهاد حمله به عراق و سرنگونی صدام را ارائه می کند. ادواردز در جواب چنی گفت: «مردم آمريکا نياز دارند اوضاع عراق را از زبان رئيس جمهور و معاونش بشنوند. آنها هر روز در تلويزيون می بينند که در عراق چه می گذرد.» او همچنين چنی را متهم کرد که بارها عراق را با القاعده و حملات ۱۱ سپتامبر مرتبط دانسته است. در حالی که امروز مشخص شده هيچ ارتباطی بين عراق و اين حملات وجود نداشته است. چنی ادعای ادواردز را تکذيب کرد و گفت: «من هيچ وقت نگفته ام که عراق با حملات ۱۱ سپتامبر ارتباط داشته است. اما کاملاً روشن است که عراق با تروريسم در ارتباط بوده است.»
•هاليبرتن
در ادامه بحث مربوط به عراق، ايفيل سئوالی در مورد رابطه چنی با هاليبرتی مطرح کرد. هاليبرتن يک شرکت نفتی آمريکايی است که ديک چنی تا سال ۲۰۰۰ مدير آن بوده است. بعد از جنگ عراق، هاليبرتن قراردادهای بزرگی با ارتش عراق منعقد کرد که قسمت عمده آنها بدون برگزاری مناقصه صورت گرفت. منتقدان دولت آمريکا می گويند ارتباط چنی با اين شرکت در انعقاد اين قراردادها موثر بوده است. مسئولان ستاد انتخاباتی کری برای اينکه اهميت اين موضوع را در اين مناظره نشان دهند يکی از صندلی های رديف جلويی سالن مناظره را در اختيار سناتور پاتريک ليهی گذاشتند. اين سناتور دموکرات يکی از جدی ترين منتقدان ديک چنی در رابطه با موضوع هاليبرتن است. جان ادواردز در همين مورد گفت: «شرکت هاليبرتن قراردادی ۵/۷ ميليارد دلاری امضا می کند، قراردادی که بدون برگزاری مناقصه بسته شده است. بعد از آن وزارت دفاع تحقيقاتی را درباره سوءاستفاده های اين شرکت شروع می کند. آن وقت به جای آن که آن طور که معمول است، پرداخت ها به اين شرکت فعلاً متوقف شود، آنها بقيه مبلغ قراردادشان را دريافت می کنند.» اشاره ادواردز به تحقيقات پنتاگون درباره اين موضوع است که آيا هاليبرتن در مقابل سوختی که از کويت به عراق منتقل کرده، پولی بيشتر از حد معمول گرفته است. يکی از شرکت های وابسته به هاليبرتن به دليل احتمال گرفتن پول اضافی، ۲۷ ميليون دلار به دولت آمريکا پس داده است. شرکت هاليبرتن مسئوليت تامين سوخت بخشی از عراق و نيز تامين موادغذايی بخش عمده ای از ارتش آمريکا را برعهده دارد. در مورد اتهام انعقاد قرارداد بدون برگزاری مناقصه نيز دولت آمريکا اعلام کرده در زمان شروع جنگ هيچ شرکتی توانايی ارائه اين خدمات را نداشت و به همين دليل برگزار نشدن مناقصه موجه بود. يک کميسيون کنگره که بررسی اين موضوع را برعهده داشته نيز اعلام کرده است اين کار با توجه به نيازهای فوری ارتش در زمان جنگ موجه و قانونی بوده است. چنی نيز در اين مناظره و بعد از اتهامات ادواردز گفت هاليبرتن موضوعی نيست که ارزش طرح داشته باشد: «آنها تلاش می کنند با طرح اين موضوع رای دهندگان را گيج کنند و در ذهن آنها سئوال ايجاد کنند. اما هيچ شاهدی برای ادعاهای خود ندارند. دليل اصلی اينکه آنها مدام سعی می کنند به هاليبرتن حمله کنند اين است که می خواهند سابقه خود را پنهان کنند.» منظور چنی همان چيزی بود که در ماه های اخير اصلی ترين انتقاد تيم بوش به کری بوده است. آنها او را به بی ثباتی و تغيير موضع در جنگ عراق متهم می کنند: «آنها ابتدا به فرستادن سربازان به جنگ رای می دهند... اما کمی بعد که از آنها می پرسند آيا منابع مورد نياز سربازان را برای آنها بفرستيم، به آن رای منفی می دهند. من اول نفهميدم اين اتفاق چرا افتاد. اما بعد که دقت کردم، ديدم دليل اين کار آنها پيشرفت شديد هوارددين در انتخابات حزبی و با استفاده از شعارهای ضدجنگ بود... آنها که نمی توانند در برابر فشار هوارددين مقاومت می کنند، چه طور می توانيم از آنها انتظار داشته باشيم در مقابل القاعده بايستند؟» ادواردز نيز در جواب اتهام بی ثباتی گفت: «مردم ما روز پنجشنبه مناظره بوش و کری را تماشا کردند و نيازی نيست رئيس جمهور و معاون رئيس جمهور به آنها بگويند در اين مناظره چه ديدند. آنها مردی را ديدند که مطمئن، مقتدر و باثبات است.» نکته جالب در اين مناظره اين بود که بيشتر حملات چنی متوجه جان کری بود و در واقع هدف اصلی او در اين مناظره حمله به جان کری و جبران موفقيتی بود که او توانسته بود بعد از مناظره با بوش کسب کند. او در مناظره سال ۲۰۰۰ با جوزف ليبرمن کانديدای دموکرات ها برای معاونت رياست جمهوری نيز همين استراتژی را داشت. او در آن مناظره مدام به ال گور حمله کرد ولی ليبرمن تمام حمله های او را بی جواب گذاشت. تحليلگران سياسی آمريکا اين اقدام ليبرمن را هم در کاهش محبوبيت ال گور و هم در ناکامی خود ليبرمن در مبارزات انتخاباتی درون حزبی امسال موثر دانسته اند. اما ادواردز از اين اشتباه ليبرمن درس گرفته بود و مدام از رئيس جمهور خود دفاع می کرد. هنگامی که جان کری، ادواردز را به عنوان معاون خود در رقابت های انتخاباتی انتخاب کرد بسياری از تحليلگران سابقه درخشان ادواردز در وکالت پرونده های مهم را يکی از دلايل اين انتخاب دانستند و گفتند ادواردز بهتر از خود کری می تواند افکار و برنامه های او را توضيح دهد و از او دفاع کند. در طول مناظره او بارها از کری نام برد و هنگامی که ايفيل از او خواست بدون آن که اسم کری را بر زبان بياورد درباره قابليت های خودش برای مردم صحبت کند، او باز هم نتوانست و يکی دوبار اسم کری را برد.

از سوی ديگر ادواردز اعلام کرده قصد دارد در دوره های آينده نيز برای مقام رياست جمهوری کانديدا شود و در نتيجه اين مناظره نقطه مهمی در پرونده سياسی او محسوب می شود. پرونده ای که چندان قطور نيست. اين وکيل ۵۱ ساله تازه به دنيای سياست وارد شده و نمايندگی ايالت کارولينای شمالی در سنای آمريکا اولين مقام سياسی او محسوب می شود. ادواردز در اين مناظره چند بار هيجان زده شد. در اين مناظره برخلاف مناظره اول بوش و کری، دو نفر روی صندلی نشسته بودند و طبق مقررات مناظره حق نداشتند از جای خود بلند شوند. اما ادواردز چند بار روی صندلی خود نيم خيز شد.موضوع ديگری که در ارتباط با جنگ عراق مطرح شد، مسئله تلفات و هزينه های جنگ بود. ادواردز گفت که آمريکا ۹۰ درصد تلفات و هزينه های ائتلاف را به تنهايی متحمل شده است. او گفت آمريکا ۲۰۰ ميليارد دلار در جنگ هزينه کرده است. چنی در جواب او گفت ادواردز تلفات نيروهای عراق را محاسبه نکرده است و با احتساب اين عده، تلفات آمريکايی ۵۰ درصد کل تلفات است. در مورد هزينه ها نيز چنی گفت هزينه های جنگ تا امروز ۱۱۹ ميليارد دلار بوده نه ۲۰۰ ميليارد دلار.
• افغانستان و اسرائيل _ فلسطين
وقتی بحث به افغانستان رسيد، چنی به انتخابات افغانستان که چهار روز ديگر برگزار می شود اشاره کرد و گفت: «اين انتخابات اولين انتخابات در تاريخ اين کشور است.» او گفت با رفتن طالبان و به قدرت رسيدن کرزای اوضاع کشور بهتر شده و افغان ها با نوشتن قانون اساسی و برگزاری انتخابات به سوی دموکراسی پيش می روند. اما ادواردز در جواب چنی به موضوع تجارت موادمخدر در افغانستان اشاره کرد. او گفت: «اوضاع افغانستان کاملاً بی ثبات است. قسمت عمده ای از کشور تحت کنترل قاچاقچيان مواد مخدر و نيز مجاهدان است.» ادواردز گفت: «برخلاف تصوير زيبايی که ديک چنی ترسيم کرد، افغانستان در حال حاضر ۷۵ درصد مواد مخدر جهان را توليد می کند.» ادعای ادواردز در اين مورد درست بود. به گزارش سازمان ها دولتی آمريکا توليد مواد مخدر در افغانستان بعد از سرنگونی طالبان از ۷۴ واحد در سال ۲۰۰۱ به ۲۹۶۵ واحد در سال گذشته افزايش يافته است و کسانی که به افغانستان سفر کرده اند تائيد می کنند که دولت کرزای خارج از کابل اقتدار چندانی ندارد.در مورد بحران خاورميانه نيز ادواردز به سياست های دولت بوش اعتراض کرد. او ابتدا گفت اسرائيلی ها نه تنها حق دارند در برابر حملات انتحاری از خود دفاع کنند بلکه وظيفه دارند اين کار را انجام دهند. ادواردز گفت آنها در دفاع از حقوق خودشان قصد دارند از غزه عقب نشينی کنند و در اين راه به کمک احتياج دارند. «در حالی که در چهار سال گذشته دولت ما کاملاً _ تاکيد می کنم کاملاً _ از گفت وگوهای خاورميانه غايب بوده است.» چنی نيز تاکيد کرد رئيس جمهور در اين مورد پا پيش گذاشته و سياست تشکيل دو دولت مستقل را تعقيب کرده است.
• ايران
ايران يکی از سئوال های ايفيل از چنی در مورد ايران بود. او از چنی پرسيد آيا او موافق لغو تحريم های ايران است؟ چنی با تاکيد جواب داد: «خير». اما ادواردز اين ادعای او را زير سئوال برد و به روابط شرکت هاليبرتن با ايران در زمان رياست چنی اشاره کرد. ادواردز گفت چنی ترجيح می دهد تحريم های ايران لغو شود تا شرکت نفتی هاليبرتن از بازار ايران محروم نماند. او همچنين به اين نکته اشاره کرد که در دوره بوش، ايران موفق شده فعاليت های هسته ای اش را گسترده تر کند و ما هيچ کاری انجام نداده ايم.در مجموع به نظر می رسيد چنی به مسائل خارجی تسلط دارد. برخلاف بوش که در مناظره اول قافيه را به کری باخته بود، چنی با تکيه بر سابقه زيادش توانست در مسائل خارجی از عهده مسئوليتش که برگرداندن اعتمادبه نفس جمهوريخواه ها بعد از نمايش ضعيف بوش بود، برآيد. او در پاسخ به يکی از سئوال ها درباره جنگ عراق و مبارزه با تروريسم گفت: «اگر ما می خواهيم در جنگ با تروريسم پيروز شويم به نظر من واضح است که انتخاب درست جورج بوش است نه جان کری. چند سخنرانی محکم و نمايش مقتدرانه در يک مناظره تلويزيونی نمی تواند سابقه ۳۰ سال تصميمات اشتباه دفاعی را پنهان کند.»
• مسائل داخلی
اما همان طور که انتظار می رفت در مسائل داخلی جان ادواردز توانست انتقادهای مهمی به عملکرد دولت بوش وارد کند. در مورد مسئله اشتغال ادواردز به اين نکته اشاره کرد که از زمان به قدرت رسيدن جورج بوش تا به حال ۶/۱ ميليون شغل در بخش خصوصی از بين رفته است. اين رقم بدون احتساب تعداد افرادی است که سالانه در اثر افزايش جمعيت به تعداد افراد نيازمند شغل اضافه می شود. چنی در پاسخ گفت در سال گذشته ۷/۱ ميليون شغل ايجاد شده و اوضاع رو به بهبود است. در مورد مسائل بهداشتی و آموزشی و نيز ماليات ها بحث هايی بين دو طرف ردوبدل شد. ادواردز در بيشتر اين مباحث دولت را متهم می کرد که در سياست هايش منافع طبقه متوسط و نيز فقيران را در نظر نمی گيرد. در صورتی که او و کری در صورت پيروزی به اين قشر بيشتر توجه خواهند کرد. در ساليان گذشته نيز دولت های دموکرات به تامين اجتماعی و مسائل بهداشتی و آموزشی توجه بيشتری داشته اند. خود ادواردز نيز از لحاظ خانوادگی کاملاً به طبقه متوسط تعلق دارد. در حالی که ديک چنی فردی است از طبقه مرفه و ثروتمند آمريکا.موضوع ديگری که در اين مناظره به آن اشاره شد مسئله ازدواج همجنس گراها بود. چنی به وضوح گفت با ازدواج همجنس گراها مخالف است و دولت برای جلوگيری از اين روند، تصميم گرفت قانونی در اين مورد وضع کند. اشاره او به متمم قانون اساسی است که دولت بوش آن را تصويب کرد و طبق آن ممنوعيت ازدواج همجنس گرايان به قانون اساسی ايالات متحده ضميمه شد. ادواردز نيز در جواب اين سئوال گفت ازدواج عادی را ازدواج زن و مرد می داند ولی تاکيد کرد زوج های همجنس گرا بايد اين امکان را داشته باشند که در صورت تمايل به زندگی طولانی مدت در کنار هم، از حقوق قانونی بهره مند شوند. او گفت به طور طبيعی در اکثر ايالت ها اين مسئله تائيد نمی شده و نيازی به تصويب متمم قانون اساسی برای اين موضوع نبوده است: «دولت از اين موضوع به عنوان حربه ای سياسی استفاده کرده است. اين اقدام دولت، بين ملت جدايی می اندازد.»در پايان مناظره نيز وقتی صحبت از سابقه دوطرف شد، ادواردز تصديق کرد که سابقه او به هيچ وجه با سابقه سياسی طولانی مدت چنی برابری نمی کند. اما در عين حال تاکيد کرد: «يک چيز در اين دولت مشخص شد و آن اينکه سابقه طولانی به معنای تصميم گيری درست نيست... ما در اين دوره بارها و بارها و بارها شاهد تصميم های غلط دولت بوديم.»
• نظرسنجی ها
نظرسنجی هايی که بعد از اين مناظره انجام شد، نتايج متفاوتی داشت. طبق نظرسنجی شبکه ABC، ۴۳ درصد چنی و ۳۵ درصد ادواردز را برنده دانسته اند و ۱۹ درصد گفته اند دو طرف نمايش يکسانی داشتند. البته ۳۸ درصد پرسش شوندگان ABC جمهوريخواه و ۳۱ درصد دموکرات و بقيه مستقل بودند. طبق نظرسنجی شبکه CBS که از رای دهندگان مستقل صورت گرفته است، ۴۱ درصد ادواردز و ۲۸ درصد چنی را برنده دانسته اند و ۳۱ درصد نمايش دو طرف را برابر دانسته اند.در کل به نظر می رسد هر يک از طرفداران دو کانديدا بعد از اين مناظره، از کانديدای مورد حمايت خود راضی بوده اند.مناظره دوم بوش و کری جمعه شب در دانشگاه واشنگتن در ايالت ميسوری برگزار خواهد شد. موضوعات اين مناظره مانند مناظره چنی و ادواردز نامحدود است. آخرين مناظره دو طرف نيز روز ۱۳ اکتبر در آريزونا برگزار می شود. موضوع آن مناظره محدود به مسائل داخلی به ويژه اقتصاد است.