نگاهى گذرا به جمهورى تاجيکستان، محمد شهرکى، ايرنا

دوشنبه ، خبرگزارى جمهورى اسلامى ۲۲ / ۰۶ / ۸۳
ميزان مبادلات تجارت خارجى تاجيکستان در سال ميلادى گذشته يک ميليارد و
۶۷۹ ميليون و۲۰۰ هزار دلار بوده و ارزش صادرات آن ۹ / ۷۹۷ ميليون دلار و
ارزش واردات اين کشور۳ / ۸۸۱ ميليون دلار ارزيابى شده است .
صادرات عمده تاجيکستان شامل : آلومينيم ، برق ، پنبه ، ميوه ، روغن
گياهى و منسوجات مىباشد و واردات آن نيز اکسيد آلومينيم ، محصولات نفتى
ماشين آلات صنعتى ، دارو و مواد غذايى را شامل مىشود .
هرچند نزديک به ۵۰ درصد آبهاى آسياى مرکزى در تاجيکستان است ، اما به
لحاظ کوهستانى بودن تنها شش درصد اراضى اين کشور قابل کشت و بهره بردارى
است ، اما از سوى ديگر منابع معدنى بسيارغنى و متفاوتى شامل : طلا، نقره ،
اورانيم ، آلومينيم ، لعل ،سرمه ، جيوه ، سرب ، روى ، تنگستن ، زغال
قهوه اى و سنگ هاى ساختمانى متنوعى دارد .
از نظرصنايع مىتوان به کارخانه آلومينيم ، تاسيسات نيروگاه آبى و
کارخانه هاى کوچک در زمينه هاى صنايع سبک و فراورده هاى غذايى اشاره کرد .
اقتصاد تاجيکستان طى شش سال جنگ داخلى از يک سو و ازدست دادن يارانه
هاى مسکو و بازارهاى توليدات خود از جانب ديگر به شدت ضعيف شده بطوريکه
براساس بررسى بانک جهانى و برنامه توسعه سازمان ملل ،۸۳ درصد مردم اين
کشور زير خط فقر زندگى مىکنند .
اين در حالى است که تاجيکستان يک ميليارد دلار بدهى دارد که اين رقم
معادل۶۰ درصد توليد ناخالص داخلى اين کشور و بيش از سه برابر بودجه پيش
بينى شده براى سال۲۰۰۴ مىباشد .
پول ملى تاجيکستان "سامانى " است که در حال حاضر (شهريورماه جارى ) هر
دلارآمريکا معادل۰۳ / ۳ سامانى مىباشد ، ضمنا "سامانى" به واحد کوچک تر به
نام "درم " تقسيم شده که هر"سامانى" معادل۱۰۰ "درم " است .
ساختارسياسى ...
تاجيکستان درسال۱۹۲۴ ميلادى به تصرف ارتش سرخ شوروى درآمد و جمهورى
خود مختارتاجيکستان در قالب جمهورى ازبکستان شکل گرفت و درسال۱۹۲۹
جمهورى سوسياليستى تاجيکستان در قالب اتحاد جماهيرشوروى تاسيس شد ، اما
در۹ سپتامبرسال۱۹۹۱ ۱۸ ( شهريورماه ۱۳۷۰ ) پس ازفروپاشى اتحاد جماهير
شوروى استقلال خود را بازيافت و به روز ملى اين کشور نامگذارى شد .
اين کشورداراى سه قوه مجريه ، مقننه و قضاييه است که رييس جمهورى به
عنوان رييس دولت درراس قوه مجريه قراردارد و از طريق انتخاب عمومى،
مستقيما با راى مردم به مدت هفت سال انتخاب مىشود .
امامعلى رحمانف در۱۹ نوامب۱۹۹۲ر به سمت رياست شورايعالى جمهورى
تاجيکستان (رييس کشور ) انتخاب شد و در انتخابات ۱۹۹۴ به رياست جمهورى
رسيد و دولت فعلى وى شامل نخست وزير ، شش معاون ،۱۸ وزيرکابينه و۱۰
رييس کميته مىباشد که از سوى رييس جمهورى انتخاب و از سوى مجلس عالى
تاييد مىشوند .
قوه مقننه اين کشور شامل مجلس عالى مرکب از دومجلس ملى (بالايى ) و مجلس
نمايندگان (پايينى ) تشکيل شده است . مجلس ملى۳۳ نماينده دارد که به
صورت مستقيم انتخاب مىشوند و ازاين تعداد۲۵ نفر توسط شوراهاى محلى
شهرها و ولايتهاو هشت نفرنيز توسط رييس جمهورى منصوب مىشوند .
همچنين مجلس نمايندگان نيز۶۳ نماينده دارد که انتخاب بصورت مستقيم
انجام مىشود و دوره نمايندگى پنج سال است .
قوه قضاييه تاجيکستان از دادگاه قانون اساسى ، دادگاه عالى اقتصادى ،
دادگاه ايالت بدخشان ، دادگاه ايالت شهردوشنبه و دادگاه سايرشهرها و
نواحى تشکيل شده است که نظارت براجراى دقيق قانون در سراسر کشور بر عهده
دادستان کل است .
در تاجيکستان شش حزب سياسى شامل حزب خلقى دموکراتيک به رهبرى امامعلى
رحمانف رييس جمهورى ، حزب کمونيست ، حزب نهضت اسلامى ، حزب دموکراتيک ،
حزب سوسياليست و حزب سوسيال دموکراتيک به طور رسمى فعاليت دارند.

***
تاجيکستان ب۱۴۳ا هزارو۱۰۰ کيلومترمساحت يکى از جمهوريهاى تازه
استقلال يافته اتحاد جماهير شوروى سابق است که با افغانستان ، چين ،
قرقيزستان و ازبکستان مرز زمينى مشترک دارد .
اين کشور که ۹۳ درصد مساحت آن کوهستانى است ، بالغ بر شش ميليون و۷۱۹
هزار نفر جمعيت دارد که ۷۳ درصد آنان را جوانان و نوجوانان تشکيل مىدهند
و۹۸ درصد جمعيت بالاى۱۵ سال آن باسواد هستند.
تاجيکستان که در سال۱۹۹۲ پس از فروپاشى نظام کمونيستى استقلال خود را
به دست آورد، دستخوش درگيريهاى داخلى گرديد که باميانجيگرى جمهورى اسلامى
ايران و کشورهاى منطقه آشتى ملى در اين کشور برقرار شد وثبات امنيتى خود
را بازيافت .

تاجيکستان از نگاه فرهنگى ....
زبان رسمى مردم اين کشور که ۴ / ۶۸ درصد جمعيت آن را تاجيکها ،۸ / ۲۴ درصد
ازبکها و بقيه را روسها، تاتارها، ترکمن ها، قرقيزها، و سايراقوام تشکيل
مى دهند"، فارسى تاجيکى " و خط رسمى آن "سريليک "است .
زبان روسى نيز کماکان به عنوان زبان دوم اين کشور در مدارس تاجيکستان
تدريس مىشود.
طبق آمار رسمى بيش از۹۵ درصد جمعيت تاجيکستان را مسلمانان حنفى مذهب
تشکيل مىدهند.
سنتهاى اصيل ايرانى در جاى جاى تاجيکستان خود نمايى مىکند واعياد مذهبى
مانند عيد فطر و عيد قربان و نيز آداب و سنن نياکان از جمله احياى جشن
هاى مهرگان ، سده ، و نوروز مورد توجه عميق مردم قرار دارد.
گرايشات فرهنگى و اجتماعى نسل جوان ، پس ازاستقلال جمهوريهاى شوروى سابق
توجه به مسائل فرهنگى و بازگشت به اصل خويش دراکثرجمهوريها بخصوص جمهورى
تاجيکستان مورد توجه قرارگرفته است .
رسانه هاى گروهى ...
براساس آمارهاى موجود ، در سالهاى اخير۴۸۵ نشريه در جمهورى تاجيکستان
مجور انتشار گرفته اند و در حال حاضر به غير از نشريات تخصصى سازمان ها و
وزارتخانه ها، ۱۹ نشريه در اين کشور چاپ و منتشر مىشود.
همچنين ۱۹ شبکه راديويى و تلويزيونى دولتى و غيردولتى در تاجيکستان
ف،عاليت مىکنند، ۳۲ مرکز آموزش عالى نيز در رشته هاى مختلف دانشجو
تربيت مىکند.
اوضاع اقتصادى ....
تاجيکستان درميان ۱۵ جمهورى سابق شوروى کمترين درآمد سرانه را دارد ،
نرخ سرانه توليد ناخالص داخلى درسال ميلادى گذشته حدود۲۳۶ دلار محاسبه
شده که سهم بخش کشاورزى۸ / ۱۹ درصد ، بخش صنعت ۱ / ۱۸ درصد و بخش خدمات
۲/ ۶۲ درصد بوده است .