گشايش اجلاس ناتو در استانبول، روزنامه شرق

اجلاس دو روزه سران ۲۶ كشور عضو سازمان پيمان آتلانتيك شمالى (ناتو) روز گذشته در استانبول تركيه آغاز به كار كرد. قرار است در اين نشست موافقتنامه آموزشى ارتش جديد عراق از سوى نيروهاى ناتو به طور رسمى تصويب و با افزايش نيروهاى اين سازمان در عراق موافقت شود. نخست وزير انگليس نيز در مصاحبه با روزنامه انگليسى فايننشال تايمز اعلام كرد كه موضوع افغانستان در راس مذاكرات ناتو در استانبول قرار دارد. اين در حالى است كه هنوز دولت تركيه پاسخى رسمى به گروگانگيران در عراق در مورد مهلت ۷۲ ساعته آنها براى سر بريدن سه گروگان تركيه اى خود، ارائه نداده اند.

دبير كل ناتو در نطق افتتاحيه هفدهمين نشست سران ناتو برگزارى اين نشست را در استانبول حائز اهميت ارزيابى كرد و گفت: استانبول تنها نمادى از پل ارتباطى بين دو قاره آسيا و اروپا نيست، بلكه پلى بين اديان و زبان هاى مختلف جهان است. «عبدالله گل»، وزير خارجه تركيه نيز در ضيافت شامى كه به افتخار وزيران خارجه شركت كننده در اجلاس ناتو ترتيب داده شده بود، گفت كه موقعيت ژئوپوليتيكى تركيه در حال حاضر مهمتر از دوران جنگ سرد است. وى تاكيد كرد كه در دوران جنگ سرد كشورش به عنوان كشور خط مقدم براى ناتو محسوب مى شد، ولى با پايان جنگ سرد و فروپاشى شوروى سابق و تهديدهاى جديد جهانى موقعيت ژئوپوليتيكى تركيه بيش از پيش اهميت يافته است. تركيه در اين اجلاس اگرچه با بحران گروگانگيرى در عراق و فشار افكار عمومى خود مواجه است، اما تلاش مى كند تا از عمده ترين اهداف سياست خارجى خود غافل نشود. جورج بوش در ديدار با رهبران اين كشور به آنها در مورد موضوع كردهاى تركيه و به ويژه گروه پ ك ك وعده هايى داد. مقامات تركيه در عين حال تلاش مى كنند تا در رايزنى با راهبران اروپا، به وعده هايى جديد از سوى آنان در مورد ورود كشورشان به اتحاديه اروپا دست يابند.

در همين حال «جيمز آپپاتورى»، سخنگوى ناتو، در استانبول گفت: گسترش همكارى هاى ناتو با كشورهاى آسياى ميانه و قفقاز لزوم تأسيس دفاتر نمايندگى در مناطق ياد شده را فراهم كرده است. سخنگوى ناتو در گفت وگو با خبرنگاران اين مطلب را اعلام كرد، اما از ذكر اينكه ناتو در كدام كشور آسياى ميانه و قفقاز دفتر نمايندگى داير خواهد كرد، خوددارى نمود. وى گفت: ناتو به ادامه حمايت هاى خود از دولت حامد كرزاى در افغانستان عزمى راسخ دارد. آپپاتورى افزود: ناتو براى كمك به تأمين امنيت در عراق از دولت جديد آن كشور حمايت مى كند و دبير كل ناتو در آينده نزديك قصد سفر به عراق را دارد.

اين در حالى است كه روسيه اخيراً تحركاتى را براى افزايش توان نظامى در جمهورى هاى سابق شوروى و ارتقاى سطح روابط خود با اين كشورها آغاز كرده است. برگزارى اجلاس اخير در ازبكستان پيرامون موضوعات امنيتى و اقتصادى نمونه اى از اين تحركات است. مسكو همچنين اخيراً اعلام كرد كه به حضور نظامى خود در قفقاز شمالى افزايش خواهد داد. حضور هيأت نمايندگى قرقيزستان در اجلاس ناتو، يكى از رويدادهاى بى سابقه و جالب در اجلاس ناتو است. «عسگرآقايف»، رئيس جمهور قرقيزستان خود رياست اين هيأت را بر عهده دارد.

معاون وزير خارجه قرقيزستان در مورد حضور اين هيأت در اجلاس ناتو گفت كه كشورش در زمينه برقرارى صلح در جهان با پيمان بين المللى ناتو همكارى مى كند و براى آن اهميت زيادى قائل است. در همين حال گزارش ها از درگيرى پليس اين كشور با حدود ۲ هزار نفر از تظاهركنندگان مخالف برگزارى نشست ناتو در استانبول حكايت دارند. پليس تركيه روز گذشته به سوى تظاهركنندگانى كه قصد عبور از موانع ايجاد شده در مسير جاده منتهى به «دره ناتو» (ناتو ولى) را داشتند، گاز اشك آور شليك كرد. «ناتو ولى» مجتمعى از هتل ها و مركز كنفرانس است كه نشست ناتو در آنجا برگزار مى شود. به نظر مى رسد كه تلاش آمريكا براى اثبات اين موضوع به اعضاى ناتو كه ديگر واشنگتن قصد ندارد، مستقل عمل كند، يكى از بحث برانگيزترين موضوعات اجلاس اخير ناتو باشد.

در حال حاضر رئيس جمهور آمريكا بر لزوم حضور ناتو در عراق تاكيد مى كند، اين در حالى است كه برخى از اعضاى عمده اين پيمان از جمله «ژاك شيراك»، رئيس جمهور فرانسه با چنين ايده اى مخالفت مى ورزند. اما به نظر مى رسد كه واشنگتن از اتحاد نظر نهايى اعضاى ناتو در اين مورد اطمينان دارد. دولت بوش پيشاپيش از نتايج اجلاس ناتو اظهار خرسندى كرده است. دولت بوش از وحدتى كه سازمان پيمان آتلانتيك شمالى ناتو در مورد عراق در اجلاس استانبول نشان خواهد داد، پيشاپيش اظهار خرسندى كرد. دولت بوش با انتشار بيانيه اى اين امر را نشانه قطعى پايان اختلافات فعلى در زمينه حمله به عراق در مارس سال ۲۰۰۳ ميلادى دانست. ناتو قرار است در اين اجلاس، درخواست عراق در مورد تعليم نيروهاى امنيتى اين كشور را مورد بررسى قرار دهد. جدا از حضور نيروهاى نظامى جهت كمك به برقرارى امنيت در عراق كه اخيراً از سوى جورج بوش رئيس جمهورى آمريكا درخواست شده است، كمك هاى جديد ناتو همچنان كاملاً محدود باقى خواهد ماند.

كاندوليزا رايس مشاور جورج بوش در امور امنيت ملى در مصاحبه اى با شبكه تلويزيونى فاكس نيوز آمريكا اعلام كرد: حضور سياسى قوى كشورهاى عضو اين سازمان در اجلاس سران ناتو باعث به رسميت شناخته شدن اهميت آينده عراق خواهد شد. به عقيده برخى از كارشناسان سياسى اظهارات اخير رايس مبنى بر اينكه آمريكا از حمايت خوب اروپا در موضوع عراق برخوردار خواهد شد را تلاشى براى متقاعد كردن افكار عمومى آمريكا در بحبوحه مبارزات انتخابات آتى رياست جمهورى در آن كشور دانست. پيشتر جان كرى رقيب دموكرات جورج بوش جمهوريخواه به شدت از عدم حمايت بين المللى در حضور آمريكا در عراق انتقاد كرده بود. كاهش محبوبيت بوش در نظرسنجى ها واكنشى نسبت به افزايش خشونت در عراق است، در حالى كه به روز ۳۰ ژوئن (۱۰ تير) زمان انتقال قدرت به عراقى ها مدت كمى مانده است.