درخت IT ايران نيازمند آبياری است؛ گزارشی از دهمين نمايشگاه الکامپ، ايران

گروه اجتماعی _ ندا دهقانی: يکی از چرخهای «موتور» آی تی کشور ، چند روز پيش ، در نمايشگاه بين المللی تهران شروع به تندتر چرخيدن کرد تا نيفتادن آن در چاله های اين صنعت ، مديران نمايشگاه الکامپ را به شعف آورد.
نصرالله جهانگرد مرد شماره دو يا به تعبيری شماره يک حوزه فناوری اطلاعات ايران ، در آخرين روز از نمايشگاه پنج روزه الکامپ ، وقتی همراه با وزير ارتباطات مرد اول يا دوم اين حوزه ، مقابل سالن همايشهای نمايشگاه از پژوی مشکی رنگ پياده می شد ، يادداشتهايی را در «فايل» خود داشت که در اولين جمله آن نوشته شده بود : «آی تی مهم ترين موتور تحولات جامعه است و الکامپ مهم ترين تحول اين صنعت در ايران .»
جهانگرد خوشحال از بازديد بسياری مسؤولان بلند مرتبه کشور از اين نمايشگاه ، در حالی که روزهای قبل با ترديد از اول بودن بازار ايران در منطقه سخن می گفت ، اين بار در حضور وزير ارتباطات با اطمينان بيشتری که ناشی از برگزاری مناسب الکامپ پس از پنج روز بود ، ايران را اولين بازار قطعی منطقه خواند.
حضور وزير ارتباطات کشور در کنار نماينده ويژه رئيس جمهوری در فناوری اطلاعات و دبير شورای عالی اطلاع رسانی، اين پيام نهفته را داشت که اول و دوم بودن در عرصه فناوری اطلاعات کشور آنچنان که رسانه ها از آن ياد می کنند تأثيری در رشد سريع و شگفتی انگيز آی تی ايران ندارد . اين جملات نه در يادداشتهای جهانگرد ، نه احمد معتمدی نوشته نشد ، اما حضور چندين باره وزير ارتباطات در کنار جهانگرد اين پيام غير کلامی را در ذهن حاضران مراسم اختتاميه الکامپ نشاند ، که چرخ اين صنعت تنها با حضور بخش خصوصی و مشارکت و همياری دولت و همه اول و دوم ها با هم ، ممکن است در دست انداز نيفتد.
خاتمی هم آمد
اين بار به جای پيام به الکامپ ۸۲ ، رئيس جمهوری خود از صنعت آی تی و الکامپ ۸۳ گفت . اينکه «فرصت زيادی برای انتخابهای بزرگ نداريم و جامعه ما برای رسيدن به تحولات نمی تواند از اين فرآيند فاصله بگيرد .» صحبت های محمد خاتمی درباره ضرورت مشارکت فعال بخش خصوصی در حوزه آی تی، مديران غرفه هايی را که در سالن افتتاحيه الکامپ نشسته بودند به آينده اميدوار کرد ، هرچند بازديد او و بسياری از مسؤولان ديگر تنها به خلوت ترين سالن های نمايشگاه يعنی بخش دولت الکترونيک ختم شد. حضور شخص اول اجرايی کشور برای نمايشگاهی که در ۱۴ سال گذشته با مشکلات فراوان برگزار شده نقطه مثبتی شد تا در محافل خودمانی نمايشگاه همه جا از آن به عنوان اهميت دادن دولت به آی تی ياد شود. اهميتی که با بازديد ساير مسؤولان در طول پنج روز چندين بار تکرار شد. مدير انجمن شرکتهای انفورماتيک هم راضی از اين اتفاق ، روز آخر با صلابت بيشتری گفت : «با اميدواری زيادی اين نمايشگاه را تمام می کنيم .»
او از آنان که در سالن نشسته بودند خواست نواقص را يادداشت کنند تا در الکامپ يازدهم جبران شود . پس برخی از اين نواقص نوشته شد ؛
آنها که نيامدند
در کنار نام الکامپ اين بار هم کلام «بين المللی» نشست اما نماينده اين حضور جهانی ، تنها ۱۰ شرکت خارجی شدند.
۴۲۱ شرکت و سازمان مختلف شرکت کننده در الکامپ امسال ، يک پنجم از حجم ۲۴۰۰ شرکت نمايشگاه همسايه ايران، يعنی «جی تکس» را رقم زدند اما به اعتقاد جهانگرد اين شرکت گسترده و فعال در جی تکس نفی کننده اول بودن بازار ايران در منطقه نيست هرچند که کمپانی های بزرگ جهان برای شرکت در نمايشگاه دبی ، از سال قبل برنامه ريزی کرده باشند. به اعتقاد دبير شورای عالی اطلاع رسانی، نگاه شرکتهای بزرگ به ايران است اما بسياری از اين کمپانی ها که آمريکايی هستند به دليل قوانين تحريم نمی توانند به طور مستقيم با کشور ما وارد معامله شوند يا در نمايشگاههای ايران شرکت کنند. به همين دليل بسياری ترجيح می دهند از طريق نمايندگان خود در ايران برای شرکت در الکامپ اقدام کنند . اما از شرکتهای متعدد هندی و آسيای شرقی که مشارکت کنندگان انبوه در نمايشگاههای بين المللی «سبيت» آلمان و جی تکس امارات هستند هم خبری نبود.
سهيل مظلوم مدير انجمن شرکتهای انفورماتيک اقدامات شهرداری تهران برای انتقال نمايشگاه و حرف و حديث های قبل از آن را در برنامه ريزی حضور خارجی ها بسيار تأثير گذار می داند : «شرکتهای خارجی برای حضور در نمايشگاهها از قبل برنامه ريزی چند ساله دارند اما ۲ ماه پيش از الکامپ مشخص نبود محل دقيق آن کجاست . شرکتهای دقيق خارجی با چه اطمينانی اعلام آمادگی کنند؟»
همه اين کاستی هاست که باعث شده جی تکس دبی ، پايگاهی برای مذاکره مديران ما با شرکتهای بزرگ دنيا باشد در صورتی که نمونه داخلی آن را در ايران داريم.
بزرگان داخلی هم غيبت داشتند
کلمه غايب فقط جلوی نام شرکت کنندگان خارجی ننشست . بسياری از شرکتهای عمده نرم افزاری ايران هم در اين نمايشگاه غرفه ای اجاره نکردند . شناسايی شرکتهای بزرگ از روی غرفه های بزرگ تر آنان توسط مأموران دارايی شايد يک دليل بسيار حاشيه ای برای حضور نيافتن آنان در الکامپ دهم باشد اما دلايل موجه تری هم وجود دارد : «در آستانه ورشکستگی قرارداشتن شرکتهای نرم افزاری.» زيانی که به گفته جهانگرد يکی از علل آن نبود قانون کپی رايت در کشور و تکثير غير قانونی نرم افزار های شرکتهاست.
تيرداد کشاورزی مدير بازاريابی يکی از شرکتهای خارجی که با يک نماينده ايرانی در الکامپ حضور دارد ، علت ضعيف شدن شرکتهای نرم افزاری را نبود کپی رايت می داند . به گفته او در امارات، پليس نرم افزار کپی غير مجاز آثار مختلف را پيگيری می کند اما در ايران چنين اتفاقی نمی افتد.
اما اميرعباس تقی پور مدير روابط عمومی شرکت «عصر دانش افزار» که به جای حضور مستقل تصميم گرفته درکنار وزارت امورخارجه در الکامپ باشد ، تعبير ديگری دارد: «حضور در اين نمايشگاهها وقت و انرژی زيادی از شرکتها می گيرد . هر شرکت ممکن است برنامه خاصی برای بازاريابی داشته باشد و تصميم ما، مشارکت در هر دو سال يک بار است .»
اميرحسين سعيدی از برگزار کنندگان الکامپ معتقد است ، امسال ، سال شرکتهای جوانتر ها بوده است . شرکتهای بزرگ هم برای مهجور نماندن از بازار بايد از اين نيروها استفاده کنند چون حوزه نرم افزار ، حيطه ای است به روز و همگام با اتفاقات اطراف ، که جوانان در جريان ، به خوبی می توانند از پس آن برآيند.
مشکل هميشگی ، قيمتها
يکی ديگر از مسؤولان شرکتهای غايب ، هزينه بالای غرفه ها و مسائل پيرامون آن را بهانه اين غيبت می کند.
اينکه چرا هر متر از غرفه های نمايشگاه ۱۳ هزار تومان از شرکت سهامی نمايشگاهها اجاره می شود اما از سوی انجمن شرکتهای انفورماتيک به قيمتهای ۲۵ تا ۷۰ هزار تومان به فروش می رسد ، سؤال مدير يکی از شرکتهاست که سعيدی عضو شورای سياستگذاری الکامپ به آن پاسخ می دهد : «به طور جمعی درباره قيمت ها تصميم گيری و پس از اطلاعيه ما در روز اول ، ۱۷۰۰ متر فضا فروخته شده که استقبالی چشمگير است .ضمن آنکه متراژهای گران تر در همان روزهای اول تمام می شود و ما هميشه برای فروش قسمتهای ارزان تر مشکل داريم . اين استقبال نشان دهنده رضايت غرفه داران است و نمی تواند عامل شرکت نکردن مؤسسات بزرگ باشد چون به طور طبيعی آنها منابع مالی بيشتری دارند.» به گفته مظلوم حدود هفت ميليارد تومان ، صرف برگزاری الکامپ شده است . سعيدی هم هزينه هر متر غرفه را با تمام موارد جانبی آن ۳۰۰ هزار تومان عنوان می کند. عرصه مفيد نمايشگاه الکامپ ۲۰ هزار متر مربع است . در اين ميان به نظر می آيد تفاوت اجاره هر متر غرفه توسط شرکت سهامی نمايشگاهها وانجمن شرکتهای انفورماتيک صرف بهبود و ارتقای انجمن به عنوان حامی شرکتهای عضو شود.
نمايشگاه جوان پسند
تا روز پايانی ، ۸۹ هزار نفر از طريق آن لاين و اينترنت برای بازديد ثبت نام و ۲۰۰ هزار نفر از نمايشگاه بازديد کرده اند که آمار نشان می دهد بيشتر آنان جوانان بوده اند .
به گفته عباس قبادی مدير نمايشگاههای داخلی شرکت سهامی نمايشگاهها ، ويژگی آی تی اينگونه ايفا می کند که بيشتر بازديد کنندگان جوان باشند : «خلوت بودن پارکينگ نمايشگاه بين المللی تهران برعکس روزهايی که نمايشگاه فرش برگزار می شد نشان می دهد بيشتر بازديد کنندگان با وسايل نقليه عمومی به نمايشگاه آمده اند و معمولاً اين افراد جوانان و قشر متوسط جامعه هستند .»
هرچند به اعتقاد مديران غرفه ها ، بازديد کنندگان آن روزهای شلوغ نمايشگاه نمی توانستند امضا کننده معاهده های تجاری مهم ميان شرکتها باشند اما ناصر علی سعادت عضو هيأت مديره انجمن شرکتهای انفورماتيک فرهنگ سازی را هم يکی از کارکردهای مهم نمايشگاه می داند بويژه در حوزه نو پای آی تی : «شايد به بهانه بازديد از آخرين دستاوردهای سخت افزاری کشور به نمايشگاه آمده باشند اما تکرار واژه دولت الکترونيک يا مثلاً اينترنت پر سرعت و .... مفاهيمی است که ۲۰۰ هزار نفر بازديد کننده با آنها آشنا شده و درباره شان شنيده اند . اين هم يکی از دستاوردهای مهم نمايشگاه است .»
درختی که کاشته شد
جهانگرد نمودار فناوری اطلاعات ايران را که به شکل درختی کشيده شده و هميشه همراه خود دارد در يکی از ميزگردهای جانبی الکامپ برای چندمين بار به همه نشان می دهد : «جمع پولی که در اين حوزه از محل تکفا هزينه کرديم ۲۵۰ ميليارد تومان بوده اما ۸۰ درصد کارها را بخش خصوصی انجام داده است .»
می گويد : «در اين حوزه متخصص بيکار نداريم اگر هم بيکار بوده نشانه کم سوادی اوست .» اين نشانه وسعت و نيازهای صنعت فناوری اطلاعات است و بايد برای آن بيشتر هزينه کرد . برای همين حميدرضا شرکا رئيس سازمان مديريت و برنامه ريزی هم مانند بسياری از مسؤولان ديگر به الکامپ دعوت شده تا در ميزگرد بگويد : «تکفا گامی بلند در راستای تحقق توسعه بلند مدت ايران بوده است» و مجموعه اظهارات مقامات دولتی و حمايت آنان از الکامپ بيشتر شود.

اما با وجود همه حمايت های کلامی و مالی ، نمايشگاه الکامپ امسال که به گفته برگزارکنندگان آن ويترين تحولات آی تی کشور است ، از گذشته محصول مهم تری برای عرضه نداشت جز کيفيت برگزاری و غرفه های زيبا و بازديدکنندگان انبوه تر. اين ويترين زيبا چيده شده را محصولات سخت افزاری تزيين کرد که همه توسط شرکتهای خارجی طراحی و ساخته شده و شرکت های ايرانی تنها به عنوان نمايندگان دست چندم آن را روبه روی مشتاقان نشاندند. به اعتقاد خيلی از غرفه داران ، الکامپ از لحاظ امکانات اينترنت بی سيم و مسائل جانبی هم سطح جی تکس دبی بود اما کيفيت محصولات ارائه شده را چه کسی ارزيابی کرد؟ بازار در حال توسعه فناوری اطلاعات ايران مانند همان درختی که جهانگرد در همايش های مختلف به مسؤولان نشان می دهد ، نيازمند آبياری است . الکامپ سالانه ايران که قرار است از اين به بعد با برنامه ريزی دقيق تر، خرداد ماه هرسال برگزار شود ، رشد اين درخت را نشان خواهد داد.